Lutzomyia ir kožodiņu ģints, kurā ietilpst vairāk nekā 400 sugu un tā ir lielākā pēc sugu skaita ģints Phlebotominae apakšdzimtā. Izplatītas jaunajā pasaulē. Dažas sugas ir Amerikas viscerālās leišmaniozes izraisītāju vektori (pārnēsātāji).

Lutzomyia
Lutzomyia França, 1924
Lutzomyia longipalpis
Klasifikācija
ValstsDzīvnieki (Animalia)
TipsPosmkāji (Arthropoda)
KlaseKukaiņi (Insecta)
VirskārtaPilnas pārvērtības kukaiņi (Endopterygota)
KārtaDivspārņi (Diptera)
ApakškārtaOdveidīgie (Nematocera)
InfrakārtaKožodiņu infrakārta (Psychodomorpha)
VirsdzimtaKožodiņu virsdzimta (Psychodoidea)
DzimtaKožodiņi (Psychodidae)
ApakšdzimtaPhlebotominae
ĢintsLutzomyia
Iedalījums
Lutzomyia Vikikrātuvē

Infekciju vektori labot šo sadaļu

Lutzomyia kožodiņi ir galvenie viscerālās leišmaniozes vektori cilvēkam un dzīvniekiem. Leišmanioze ir infekciju saslimšana, kuru izraisa vienšūņu parazītiski protisti leišmanijas (Leishmania). Tādiem izraisītājiem pieder Leishmania (Leishmania) (L. amazonensis, L. donovani, L. infantum) un Leishmania (Viannia) apakšģintu (L. braziliensis, L. guyanensis, L. lainsoni, L. lindenbergi, L. mexicana, L. naiffi, L. panamensis L. peruviana, L. shawi) pārstāvji.[1][2] Visas sugas ir endēmas un ir sastopamas noteiktā ģeogrāfiskā teritorijā.

Leišmaniju antropofilo vektoru sugu pārskats:

Citas Luzomyia ģints sugas var būt citu infekciju primāri vektori, ieskaitot dažus arbovīrusus, Bartonella bacilliformis baktērijas un plazmodijas (Plasmodium mexicanum ). No arbovīrusiem kožodiņi Lutzomyia pārnēsā vezikulovīrusus, kas izraisa vezikulāro stomatītu zīdītājiem un cilvēkiem. Dažādas Lutzomyia sugas var būt vektori vairākiem vezikulovīrusa serotipiem, tai skaitā Ņūdžersijas (VSV-NJ) un Indiānas (VSV-IN) serotipi. Izšķir dažas vektoru sugas, kas pārnēsā noteikta serotipa vīrusus atkarībā no kožodiņa sugas areāla.[23] Luzomyia sugas, kas ir vezikulovīrusu vektori, ar pārnēsāta vīrusa serotipu un barības avotu, kas var būt infekcijas riskā:

Divas Ziemeļamerikas sugas — Lutzomyia vexator (Coquillett 1907) un Lutzomyia stewarti (Mangabeira Fo & Galindo 1944), ir ķirzaku malārijas patogēna Plasmodium mexicanum pārnēsātāji.[26]

Bartonella bacilliformis ir patogēna cilvēkiem un izraisa bartonelozi, kas raksturojas ar divām stadijām: 1. akūtā stadija, tā saucamā Oroja drudzis, un 2. hroniskā stadija — peruāņu kārpas. Slimība izplatīta Peru, Kolumbijā un Ekvadorā. Bartonelozes patogēnu Bartonella bacilliformis var izplatīt dažas tajā reģionā sastopamas Lutzomyia sugas, tai skaitā Lutzomyia verrucarum un Lutzomyia peruensis. Ir iespējams, ka dažas citas Lutzomyia arī var būt slimības patogēna vektori.[27]

Klasifikācija labot šo sadaļu

Skatīt: Lutzomyia sugu klasifikācija

Atsauces labot šo sadaļu

  1. 1,0 1,1 Simone Miranda, José Luís Passos Cordeiro & Elizabeth Ferreira Rangel, 2018. Environmental suitability for Lutzomyia (Nyssomyia) whitmani (Diptera: Psychodidae: Phlebotominae) and the occurrence of American cutaneous leishmaniasis in Brazil. Parasites & Vectors (2018) 11:155 doi:https://doi.org/10.1186/s13071-018-2742-7
  2. 2,0 2,1 Hugo O. Valdivia, Maxy B. De Los Santos, Roberto Fernandez, G. Christian Baldeviano, Victor O. Zorrilla, Hubert Vera, Carmen M. Lucas, Kimberly A. Edgel, Andre´s G. Lescano, Kirk D. Mundal & Paul C. F. Graf, 2012. Natural Leishmania Infection of Lutzomyia auraensis in Madre de Dios, Peru, Detected by a Fluorescence Resonance Energy Transfer–Based Real-Time Polymerase Chain Reaction. Am. J. Trop. Med. Hyg., 87(3), pp. 511–517. doi:doi:10.4269/ajtmh.2012.11-0708
  3. 3,0 3,1 Bruno M. Carvalho, Thiago Vasconcelos dos Santos, Iorlando da R. Barata, José Aprígio N. Lima, Fernando T. Silveira, Mariana M. Vale, Paul D. Ready & Elizabeth F. Rangel. Entomological surveys of Lutzomyia flaviscutellata and other vectors of cutaneous leishmaniasis in municipalities with records of Leishmania amazonensis within the Bragança region of Pará State, Brazil.
  4. Cristina Quiroga, Varsovia Cevallos, Diego Morales, Manuel E. Baldeon, Paul Cardenas, Patricio Rojas-Silva & Patricio Ponce, 2017. Molecular Identification of Leishmania spp. in Sand Flies (Diptera: Psychodidae, Phlebotominae) From Ecuador. Journal of Medical Entomology, 1–8. doi:10.1093/jme/tjx122
  5. Carlos Roberto Cruz Ubirajara Filho, Carlos Alberto do Nascimento Ramos, Alessio Giannelli, Leucio Câmara Alves, Gílcia Aparecida de Carvalho & Rafael Antonio Nascimento Ramos, 2021. Autochthonous case of Canine Visceral Leishmaniasis and presence of sand flies in a high altitude area. Acta Veterinaria Brasilica, 1-4 doi:https://doi.org/10.21708/avb.2021.15.1.9337
  6. 6,0 6,1 Daniela de Pita-Pereira, Maria Angelica Batista Cardoso, Carlos Roberto Alves, Reginaldo Peçanha Brazil, Constança Britto, 2008. Detection of natural infection in Lutzomyia cruzi and Lutzomyia forattinii (Diptera: Psychodidae: Phlebotominae) by Leishmania infantum chagasi in an endemic area of visceral leishmaniasis in Brazil using a PCR multiplex assay. Acta Tropica, 107(1):66-9 doi:10.1016/j.actatropica.2008.04.015.
  7. Angélica Pech-May et all., 2013. Genetic structure and divergence in populations of Lutzomyia cruciata, a phlebotomine sand fly (Diptera: Psychodidae) vector of Leishmania mexicana in southeastern Mexico. Infect. Genet. Evol.:254-62
  8. P. G. Lawyer, D. G. Young, J. F. Butler & D. E. Akin, 1987. Development of Leishmania mexicana in Lutzomyia diabolica and Lutzomyia shannoni (Diptera: Psychodidae). Journal of Medical Entomology: 24(3), pp. 347–355
  9. Alves J.R.C., Menezes R.C., Vilela M.L. & Santos Mallet J.R., 2022. First Report of Lutzomyia edwardsi and Lutzomyia gasparviannai Infected by Nematodes in a Rio de Janeiro Cave. International Journal of Zoology and Animal Biology, Volume 5, Issue 2. ISSN: 2639-216X
  10. 10,0 10,1 Ángel Mejía, Gabriela Matamoros, Gustavo Fontecha & Wilfredo Sosa-Ochoa, 2018. Bionomic aspects of Lutzomyia evansi and Lutzomyia longipalpis, proven vectors of Leishmania infantum in an endemic area of non-ulcerative cutaneous leishmaniasis in Honduras. Parasites & Vectors, 11:15
  11. Anayansi Valderrama, Mara Garcia Tavares & Jose Dilermando Andrade Filho, 2014. Phylogeography of the Lutzomyia gomezi (Diptera: Phlebotominae) on the Panama Isthmus. Parasites & Vectors, Volume 7, Article number: 9.
  12. Antônia Suely Guimarães-e-Silva et all., 2017. Leishmania infection and blood food sources of phlebotomines in an area of Brazil endemic for visceral and tegumentary leishmaniasis. PLoS One.: 12(8). doi:10.1371/journal.pone.0179052
  13. 13,0 13,1 Vanessa Cristina Fitipaldi Veloso Guimarães, Katerina Pruzinova, Jovana Sadlova, Vera Volfova, Jitka Myskova, Sinval Pinto Brandão Filho & Petr Volf, 2016. Lutzomyia migonei is a permissive vector competent for Leishmania infantum. Parasites & Vectors, 9:159
  14. Alon Warburg, Elvira Saraiva, Gregory C. Lanzaro, Richard G. Titus & Franklin Neva, 1994. Saliva of Lutzomyia longipalpis sibling species differs in its composition and capacity to enhance leishmaniasis. Philosophical Transactions: Biological Sciences, Vol. 345, No. 1312, pp. 223-230
  15. Pedro Cecílio, Ana Clara A. M. Pires, Jesus G. Valenzuela, Paulo F. P. Pimenta, Anabela Cordeiro-da-Silva, Nagila F. C. Secundino & Fabiano Oliveira, 2020. Exploring Lutzomyia longipalpis Sand Fly Vector Competence for Leishmania major Parasites. J. Infect. Dis.: 222(7), pp. 1199–1203. doi:10.1093/infdis/jiaa203
  16. Augusto M. Carvalho, Kiyoshi F. Fukutani, Rohit Sharma, Rebecca P. Curvelo, José Carlos Miranda, Aldina Barral, Edgar M. Carvalho, Jesus G. Valenzuela, Fabiano Oliveira & Camila I. de Oliveira, 2017. Seroconversion to Lutzomyia intermedia LinB-13 as a biomarker for developing cutaneous leishmaniasis. Scientific Reports, Volume 7, Article number: 3149
  17. Oscar D. Salomóna, Soraya A. Acardi, Domingo J. Liotta, María S. Fernández, Eduardo Lestani, Deborah López, Andrea V. Mastrángelo, Marianela Figueroa & Gladys Fattore, 2008. Epidemiological aspects of cutaneous leishmaniasis in the Iguazú falls area of Argentina. Acta Tropica
  18. M. Torrez, M. Lopez, F. Le Pont, E. Martinez, M. Muñoz, D. Hervas, N. Yaksic, J Arevalo, D Sossa, J P Dedet, J P Dujardin, 1998. Lutzomyia nuneztovari anglesi (Diptera: Psychodidae) as a probable vector of Leishmania braziliensis in the Yungas, Bolivia. Acta Tropica: 71(3):311-6 doi:10.1016/s0001-706x(98)00068-0.
  19. 19,0 19,1 C.R.Davies, M.Fernandez, L.Paz, N.Roncal & A.Llanos-Cuentas, 1993. Lutzomyia verrucarum can transmit Leishmania peruviana, the aetiological agent of Andean cutaneous leishmaniasis. Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene, Volume 87, Issue 5, Pages 603-606
  20. G. Perruolo, N. Noris Rodríguez & M.D. Feliciangeli, 2006. Isolation of Leishmania (Viannia) braziliensis from Lutzomyia spinicrassa (species group Verrucarum) Morales Osorno Mesa, Osorno & Hoyos 1969, in Venecuelan Andean region. Parasite, Vol. 13, 17-22. doi:http://dx.doi.org/10.1051/parasite/2006131017
  21. Hirotomo Kato, Eduardo A. Gomez, Yu-ichi Yamamoto, Manuel Calvopiña, Angel G. Guevara, Jorge D. Marco, Paola A. Barroso, Hiroyuki Iwata & Yoshihisa Hashiguchi, 2008. Short Report: Natural Infection of Lutzomyia tortura with Leishmania (Viannia) naiffi in an Amazonian Area of Ecuador. Am. J. Trop. Med. Hyg., 79(3), pp. 438–440
  22. F. Le Ponti, R. Leon, F. Guerrini, J. C. Gantier, J. Mouchet, R. Echeverria & R. H. Guderian, 1994. Leishmaniasis in Ecuador. 3. Lutzomyia trapidoi, vector of Leishmania panamensis. Ann. Soc. Belg. Med. Trop.: 74(1):23-8
  23. Will K. Reeves, 2009. Lutzomyia (Helcocyrtomyia) Apache Young and Perkins (Diptera: Psychodidae) Feeds on Reptiles. Entomological News; Philadelphia Vol. 120, Issue 5, pp.:574-576.
  24. W. Reeves, C. Kato & Travis R. Gilchriest, 1994. Hosts of Lutzomyia shannoni (Diptera: Psychodidae) in relation to vesicular stomatitis virus on Ossabaw Island, Georgia, U.S.A. Medical and Veterenary Entomology, Volume 8, Issue 4. doi:https://doi.org/10.1111/j.1365-2915.1994.tb00096.x
  25. Paula Rozo-Lopez, Barbara S. Drolet & Berlin Londoño-Renteria, 2018. Vesicular Stomatitis Virus Transmission: A Comparison of Incriminated Vectors. Insects, 9, 190 doi:10.3390/insects9040190
  26. G.L. Hughes, S.K. Samuels, K. Shaikh, J.L. Rasgon & A.M. Vardo-Zalik, 2014. Discrimination of the Plasmodium mexicanum vectors Lutzomyia stewarti and Lutzomyia vexator by a PCR-RFLP assay and Wolbachia infection. J. Vector Ecol.: 39(1): 224–227.
  27. Gabriela M. Ulloa, Fernando Vásquez-Achaya, Cláudia Gomes, Luis J. del Valle, Joaquim Ruiz, Maria J. Pons & Juana del Valle Mendoza, 2018. Molecular Detection of Bartonella bacilliformis in Lutzomyia maranonensis in Cajamarca, Peru:A New Potential Vector of Carrion’s Disease in Peru? Am. J. Trop. Med. Hyg.: 99(5), pp. 1229–1233 doi:10.4269/ajtmh.18-0520

Literatūra labot šo sadaļu

  • Wilfredo Sosa‑Ochoa, Javier Varela Amador, Yokomi Lozano‑Sardaneta, Gabriela Rodriguez Segura, Concepcion Zúniga Valeriano, Gabriela Venicia Araujo, Carmen María Sandoval Pacheco, Márcia Dalastra Laurenti & Fredy Galvis‑Ovallos, 2020. Detection of Leishmania infantum DNA in Pintomyia evansi and Lutzomyia longipalpis in Honduras. Sosa‑Ochoa et al. Parasites Vectors, 13:593. doi:https://doi.org/10.1186/s13071-020-04462-y

Ārējās saites labot šo sadaļu